Próby jubilerskie

Złoto cenione było od wieków. Nie jest tajemnicą wybuchanie przez nie wojen, czy konfliktów terytorialnych lub politycznych. Używane było jako środek płatniczy lub do tworzenia wyrobów kolekcjonerskich, czy jubilerskich. Nie każdy jednak wie, że złoto samo w sobie jest materiałem bardzo miękkim i elastycznym. Stąd też, by wyroby z niego tworzone służyły przez długie lata, bez utraty najważniejszych swoich właściwości, do ich produkcji używa się stopów, złożonych z mieszanki złota i domieszek utwardzających bądź nadających kolor. Białe powstaje ze stopu złota z niklem i palladem, czerwone i zielonkawe ze stopu ze srebrem i miedzią.

Ponieważ złoto rzadko występuje w czystej postaci, wprowadzono systemy miernicze, określające czystość wyrobu wykonanego z metalu szlachetnego. I tak, w Europie obowiązuje system mierzenia zawartości złota promilami bądź karatami. Według tego, ustalono sześciostopniową skalę, która przedstawia się następująco:

czyste złoto -  999,9
pierwsza próba złota - 960 - złoto 23-karatowe
druga próba złota - 750 - złoto 18-karatowe
trzecia próba złota - 585 - złoto 14-karatowe (najpopularniejsze)
czwarta próba złota - 500 - złoto 12-karatowe
piąta próba złota - 375 - złoto 9-karatowe
szósta próba złota - 333  - złoto 8-karatowe

Tabela prób złota i srebra

Tłumacząc, na czym polega taka standaryzacja i co oznacza? Otóż, próba złota określa ile procentowo zawartości złota jest w wyrobie, w stosunku do jego masy całkowitej. Różnica, to oczywiście ilość dołożonych „domieszek”. I tak np.:

Próba 585 – najczęściej stosowana w Polsce i na świecie. Biżuteria wykonana ze złota tej próby zawiera 58,5% czystego złota i 41,5% innych metali.

Próba 333 – coraz częściej używana w Polsce, próba ta jest również często używana w innych krajach Europy np. w Niemczech.  Biżuteria wykonana ze złota tej próby zawiera 33,3% czystego złota i 66,7% innych metali.

Warto zaznaczyć, że ilość domieszek ma duży wpływ na twardość produktu. Co za tym idzie, nie dziwi fakt, że biżuteria o niższej próbie złota, rzadziej się zarysowuje i odkształca podczas częstego użytkowania. Coraz częściej, jest ona także pokrywana warstwą wyższej próby złota, co znacznie spowalnia jej proces utleniania się.

Błędnym jest również, używanie określeń ”gorsze”, ”lepsze” złoto. Biżuteria wyrabiana z tego kruszcu, w zależności od wysokości próby, jest jedynie mniej lub bardziej wartościowa. Obecnie, zarówno próba 585 jak i 333, przedstawia niesamowite i niezwykle bogate wzory biżuterii, które w niezmienionej formie służyć będą przez lata.

Podobnie sytuacja wygląda ze srebrem, które również jest miękkie i należy utwardzić je stosując domieszki innych metali. Tutaj także mamy do czynienia z kilku stopniową skalą pomiaru czystości wyrobu:

próba 925 zawiera 92,5% czystego srebra (najczęstsza w jubilerstwie)
próba 875 zawiera 87,5% czystego srebra
próba 830 zawiera 83,0% czystego srebra
próba 800 zawiera 80,0% czystego srebra

Próba złota i srebra potwierdza autentyczność wyrobu. Polskie prawo probiercze nakłada obowiązek wybicia próby na wyrobie z metali szlachetnych, czyli ze złota, srebra, platyny i palladu. W złocie, obowiązek ten spoczywa na wszystkich przedmiotach powyżej jednego grama, w srebrze natomiast na przedmiotach powyżej pięciu gram. Cechę probierczą, po sprawdzeniu, wybija na wyrobie urząd probierczy. I tak, wyglądają one następująco;

Dla złota jest to głowa rycerza: cyfra” 4” oznacza numer próby (tutaj 500)

próba złota

Dla srebra jest to głowa kobiety w chuście:

Próba srebra

Nie zważając na próbę, złoto pozostaje złotem, a srebro, srebrem. Decydując się na zakup złota, warto wziąć pod uwagę czy kupujemy biżuterię, którą chcemy za pewien czas przerobić na coś innego? Wtedy korzystniej jest wybrać wyższą próbę. Jeśli mamy zamiar cieszyć się nią przez wiele lat, nie myśląc o zbywaniu jej - śmiało można wybrać niższą próbę złota. W srebrze natomiast, ze swojej strony, polecamy tylko wyroby jubilerskie najwyższej próby.

Bez względu jednak na wybór próby, pamiętajmy, że za trwałość i stan biżuterii, w głównej mierze, odpowiada jej codzienne użytkowanie i przechowywanie.